« Les 5 de Lisbonne ». De simples mots pour les enfants et adolescents arméniens, qui prendront de la valeur année après année. L’enfant arménien entend parler des 5 de Lisbonne depuis son plus jeune âge. Pour l’adolescent, l’histoire des 5 de Lisbonne est d’abord une histoire comme il en existe des dizaines. Une histoire importante parmi tant d’autres donc, mais celle-ci est immortalisée par une chanson, que l’adolescent chante sans connaître réellement la valeur des paroles. Quand ce jeune atteint l’âge de 19/20 ans, il se rend compte de la valeur du sacrifice de Vatché, Sarkis, Simon, Ara et Sétrak. Ces arméniens du Liban étaient âgés de 18 à 26 ans. C’est alors que l’histoire des 5 de Lisbonne prend une autre dimension.
C’est à cet âge là que ce jeune arménien, autrefois adolescent, s’intéresse réellement à l’histoire et à la réalité des faits. Ces 5 jeunes hommes se sont rendus à Lisbonne, conscients qu’ils ne rentreraient jamais chez eux, qu’ils laisseraient derrière eux familles et amis, acceptant la douleur que leur mort causerait. Ces jeunes, ignorant tous les plaisirs de la vie, ces jeunes ayant vécu si peu de choses. Mais leur mort ne serait pas veine, leur mort écrirait un nouveau chapitre de lutte pour la Cause Arménienne dans le monde entier, une lutte inscrite dans une nouvelle ère. A cet âge, le jeune arménien s’identifie très bien aux 5 de Lisbonne, non pas qu’il veuille sacrifier sa vie, non. Il s’identifie en revanche au sentiment d’appartenance au peuple arménien, il se projette déjà dans sa future vie de militant arménien : il se voit lui aussi écrire un nouveau chapitre de lutte pour la Cause Arménienne.
Puis, plus l’adolescent mûrit, plus il prendra conscience de la grandeur, de la volonté et de la détermination des 5 garçons. Et de nouvelles interrogations fusent dans sa tête, la première étant liée à l’évolution des mentalités et de la communauté arménienne : comment la jeunesse arménienne a-t-elle pu devenir aussi indifférente à sa Cause ?
Nous, jeunes arméniens militants, devons continuer le travail sacré de nos 5 héros. Notre ennemi continue à nous attaquer sur plusieurs fronts. Nous ne devons pas avoir honte de contribuer à l’avancée de notre Cause : retroussons nous les manches, et mettons nous au travail. Acceptons les responsabilités qui nous incombent.
Les 5 de Lisbonne ont sacrifié leur vie pour que les générations suivantes, dont nous faisons partie, puissent consacrer leur temps et leurs efforts à leur mère patrie. Le seul moyen de continuer sur le chemin tracé par ces 5 garçons.
S.H.
Լիզպոնի 5: Բառեր, որոնց արժէքը հայ մանուկին, պատանիին, երիտասարդին համար տարուէ տարի կ’աւելնայ: Հայը փոքր տարիքէն կը լսէ Լիզպոնի 5ի մասին: Սակայն սկիզբը, պատանի տարիքին, Լիզպոնի 5է պատմութիւն մըն է տասնեակ մը ուրիշներու նման. Կարեւոր պատմութիւն մը բայց եւ այնպէս երգով անմահացած հեռու իրականութիւն մը:
Երբ հայ պատանին կը դառնայ 19-20 տարեկան, ան չի կրնար չանդրադառնալ, որ հասած է Վաչէի, Սարգիսի, Արայի, Սեդրակի, Սիմոնի տարիքին: Եւ Լիզպոնի 5է նոր ծաւալ մը կը ստանայ: Այս տարիքը անկիւնադարձային է իր կեանքին մէջ. Հինգ երիտասարդները այս տարիքին ուղղուեցան Լիզպոն շատ լաւ գիտնալով, որ ետ գալ չկար: Ուղղուեցան դէպի մահ,անտեսելով կեանքի հաճոյքները, հանդուրժելով այդ ցաւը, որ պիտի պատճառէին իրենց ընտանիքին եւ հարազատներուն: Մահ մը, որով պիտի գրուէր պայքարի նոր էջ մը, պիտի ծագէր նոր արշալոյս մը: Այս տարիքին, հայ երիտասարդը հինգ հերոսներուն տիպարը կ’արձակէ ինքն իր վրայ եւ կ’անդրադառնայ թէ իր պատրաստակամութեամբ կարեւոր դեր կրնայ ունենալ հայոց սրբազան դատին մէջ:
Ապա աւելի հասուն դառնալով, հայ երիտասարդը հետզհետէ աւելի կը տպաւորուի հինգ տղոց մեծութեամբ, մտային ուժով, կամքով եւ վճռականութեամբ: Եւ նոր հարցեր կը սկսին տանջել զինք, առաջինը ըլլալով թէ արդեօք այսօրուան հայ երիտասարդութիւնը, որոնցմէ է ինքը,արժանի՞ է կոչուելու հինգ հերոսներու յաջորդը: Դժբախտաբար, այսօր անտարբերութիւնն է հայ երիտասարդութեան գլխաւոր նկարագիրը: Մենք պէտք է պարտական զգանք շարունակելու Լիզպոնի 5ին սկսած սուրբ գործը: Մեր թշնամին միչեւ օրս տարբեր ձեւերով կը հարուածէ մեզի: Մենք որեւէ վարկեան պէտք չէ կանգ առնենք մեր դատին նպաստելէն:Դադրի՛նք խօսելէ, եւ անցնի՛նք գործի: Պատասխանատուութիւններ ստանձնե՛նք մեր վրայ:
Լիզպոնի 5ը իրենց կեանքերը զոհեցին, մենք նուազագոյնը մեր ժամանակը, ջանքերը, քունը տրամադրենք մեր ազգին: Միայն այս ձեւով կրնանք շարունակել Լիզպոնի հինգ տղոց գծած ուղիին վրայ:
Ս.Հ.